අරාබි නිසොල්ලාසය හෙවත් එක්දහස් එක් රැය (Arabian nights)

මොකක් හරි කතාවක් ඉවර නොවී ඇදිල යනකොට අරාබි නිසොල්ලාසෙ වගේ කියල කියනව අනන්තවත් ඇහිල තියනව නේද.?
සුන්දර රූපවාහිනී කතාමාලාවක්, චිත්‍රපට, ගීත සේම වීඩියෝ ක්‍රීඩා ආදී බොහෝ දෑ නිර්මාණය කළ අරාබි නිසොල්ලාසය සිය ජීවිතය බේරාගන්න එක් යුවතියක් එක්දස් එක් රැයක් තිස්සෙ කිවූ අපූරු කතාමාලාවක්...

 

Illustration by H.J. Ford (1898)

මේ කතාමාලාව පර්සියන් රජකුමරෙකුට ඔහු විවාහකරගත් බිරිඳ විසින් එක්දහස් එක් රැයක් තිස්සේ කියල තියනව...
මේ කතාමාලාව හා බැඳෙන්නෙ,  පර්සියන් රජකෙනෙක් වෙන Shahryār රජතුමා සහ ඔහුට මේ කතාමාලාව කී ඈ, පසුකාලයක ඔහුගේ රැජින වුණ, Scheherazade රැජින...

සිය සොයුරාගේ බිරිඳත්, තමා බොහෝසෙයින් ආදරය කළ සිය බිරිඳත් දෙදෙනාගේම විශ්වාසඝාතක භාවය නිසා සමස්ත ස්ත්‍රීන් කෙරෙහිම කලකිරුණු මේ රජතුමා සෑම රැයකදීම එක් කන්‍යාවක් බැගින් විවාහ කරගෙන ඇය විශ්වාසඝාතකව තමා නින්දාවට පත්කිරීමට පෙර සෑම උදෑසනකම මරා දැමීමට පුරුදු වුණා... මේ විදියට ගෙවුණු වසර තුනකින් පසු මුළු රාජධානියම දුක් අඳෝනාවලින් වැසී යද්දී  දහසක් පමණ යුවතියන් මරණයට පත්වී තිබුණා... අවසන රජුට කන්‍යාවන් සැපයීම සිදුකළ අමාත්‍යයාට ඔහුගේ රූමත් උගත් දියණිය ඊළඟ රැයේ රජතුමාට බිලිදීමට සිදුවුණා...
ප්‍රඥාවන්ත කුමරියක් වූ ඈ, දිගින් දිගටම සිදුවන මේ ක්‍රියාවලිය නැවැත්වීමටත් සිය ජීවිතය බේරා ගැනීමටත් අපූරු සැලැස්මක් සකස් කළා...

ඈ තමා ජීවත්වන අවසාන රැයේ තමාට බොහෝසෙයින් ආදරය කරන සිය නැගණිය ද තමා සමග නවත්වා ගැනීමට රජුගේ කැමැත්ත ලබාගත්තා...ඇගේ සැලැස්මේ පරිදි හිමිදිරි යාමයේ ඇහැරුණ නැගණිය ඈට ලස්සන කතාවක් කියන්න ඉල්ලීමක් කළා...රැයේ අවසන් හෝරාවේ සිය නැගණිය සතුටු කිරීමට රජුගේ ද අවසරයෙන් එක් සුන්දර කතාවක් කීමට පටන්ගත්තත්...

උදාවන හිමිදිරියේ කතාව අවසන් වුණේ නෑ...

කතාව අවසන්වනතුරු ඇසීමට ලොල් වූ රජතුමා එදිනට පමණක් ඇයට ජීවත්විමට ඉඩදීමට තීරණය කළා... ඊළඟ රැයේද ඒ කතාව අවසන් කර තවත් අලුත් කතාවක් පටන් ගත් ඈ හිමිදිරියේ එහි අවසන් කොටස ඉතිරි කළා... මේ විදියට ගෙවුණු එක්දහස් එක් රැයක් අවසන ඇගේ කතාත් අවසන් වුණා...

එහෙත් ඒ වනවිට, ඈ කෙරේ පෙමින් බැඳුන, වඩා කරුණාවන්ත හා දුර දක්නා මිනිසකු ද ඇගෙන් ලද පුතුන් තිදෙනෙකුගේ පියෙකු ද වී සිටි රජතුමා ඇය රැජින කරගෙන සිය ජීවිතයේ ඉතිරි කාලය ගතකිරීමට තීරණය කළා...

රාජධානියේ අවාසනාවත් කාලය අවසන්කර, සිය ජීවිතය ද රැකගත් ඈ කී මේ කතාමාලාව අරබි නිසොල්ලාසය ලෙසින් ලෝකයට එක්වුණා...

පුරාණ හා මධ්‍යතන යුගයේ ඉන්දියානු, අරාබි, ප‍ර්සියානු හා ඊජිප්තියානු ජනකතාවල ආභාශය මෙහි රැඳෙන බව කියවෙනවා... පුරාණ ලියවිලිවල මේ කතා ගැන ලියවෙන අතරෙම, 1706 දි මුල් වතාවට ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මේ කතාමාලාව මුද්‍රණය වෙලා තියෙන්නෙThe arabian nights කියල... Antoine Galland ගෙ පරිවර්තනයක් විදියට...
වියයුතු වූ පරිදිම එකිනෙක ඈඳෙන මේ කතා කතාවක ඇතුලෙ තවත් කතාවක් කියවෙන විදියට තියෙනවලු... පසුකාලීනව තවත් ජනකතාත් මේකට එකතු වෙලා තියනවලු ඒ ඒ ලේඛකයන් අතින්... ලස්සන නිර්මාණ බොහොමයකට පාදක වුණ එක්දහස් එක් රැයේ කතා මාලාවෙ රජතුමාත් රැජිනත් මෙන්න මේ විදියට හිටියලු 2000 නිර්මාණය වුණ මිනිසෙරීස් එකේ...

Mili Avital as Scheherazade and Dougray Scott as Shahryar, in the ABC/BBC Miniseries Arabian Nights (2000).